Uprawnienia pracownicy w ciąży

Prawo pracy w szczególny sposób chroni kobiety spodziewające się dziecka. Reguluje m.in. to, w jaki sposób można wykonywać swoje dotychczasowe obowiązki np. podczas pracy przy komputerze lub pracy stojącej czy siedzącej w ciąży. Przepisy Kodeksu pracy określają m.in. to, ile czasu ciężarna w pracy może spędzić przy komputerze, a także to, jakie ciężary może maksymalnie dźwigać.

Praca kobiet w ciąży znajduje się pod specjalną ochroną prawa. Nawet jeśli pracownica czuje się dobrze i decyduje się na kontynuowanie swoich obowiązków zawodowych, trzeba będzie zapewnić jej ku temu odpowiednie warunki.

Co zatem przysługuje kobiecie w ciąży w ramach wykonywania jej obowiązków służbowych? Między innymi limitowanie czasu pracy, szczególna ochrona stosunku pracy oraz zakaz wykonywania prac niebezpiecznych, uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.

Czas pracy kobiet w ciąży

Czas pracy kobiet spodziewających się dziecka wynosi maksymalnie 8 godzin dziennie. Dodatkowo ciężarna w pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy.

Kobiety w ciąży nie wolno także bez jej zgody delegować do pracy w innym miejscu, a także zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy.

Ciężarnej  kobiecie nie wolno także wykonywać obowiązków w godzinach nadliczbowych,            i w porze nocnej. W przypadku kiedy pracownica zatrudniona jest w porze nocnej, pracodawca zobowiązany jest zmienić jej czas pracy na czas trwania ciąży. Jeżeli jest to technicznie niemożliwe, konieczne będzie przeniesienie ciężarnej pracownicy do innego miejsca pracy, gdzie będzie mogła wykonywać swoje obowiązki w czasie dnia. Gdyby i taka opcja nie była możliwa, pracodawcy pozostaje jedynie zwolnienie podwładnej z obowiązku świadczenia pracy na czas ciąży.

Praca przy komputerze

Zgodnie z treścią rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią wyraźnie wskazują w załączniku do tego rozporządzenia, że obsługa monitorów ekranowych w pracy kobiet w ciąży nie może przekraczać 8 godzin.

W praktyce oznacza to tyle, że ilość godzin pracy przed ekranem kobiety ciężarnej powinna zostać obniżona do maksymalnie 8 godzin na dobę. Zgodnie z rozporządzeniem czas spędzony przy obsłudze monitora ekranowego nie może jednorazowo przekraczać 50 minut, po którym to czasie powinna nastąpić co najmniej 10-minutowa przerwa, wliczana do czasu pracy.

Ciąża a praca fizyczna

Według aktualnie obowiązujących przepisów ciężarne w pracy nie powinny dźwigać niczego o wadze wyższej, niż maksymalnie 5 kg. To wyklucza wiele prac fizycznych, w tym pracę stojącą w ciąży, dlatego kobiety, które wykonują taki zawód, muszą uzyskać zgodę lekarza na kontynuację obowiązków zawodowych.

W większości przypadków lekarze sugerują jednak w podobnych sytuacjach przejście na zwolnienie lekarskie. Ryzyko wypadków, a także związanych z nimi urazów jest czasem po prostu zbyt duże, aby zapewnić bezpieczeństwo w pracy mamie i jej dziecku.

Ciężarna w pracy: prace szczególnie uciążliwe

Szczególną ochroną przepisy obejmują również kobiety w ciąży, pracujące na stanowisku, na którym występuje przekroczenie określonych limitów narażenia na czynniki szkodliwe.                      W przypadku takich ciężarnych w pracy pracodawca zmuszony jest do dostosowania warunków ich pracy tak, aby wyeliminować potencjalne zagrożenie dla ich zdrowia.

Wykaz prac wzbronionych kobietom w ciąży

Nie każdy zawód będzie bezpieczny dla zdrowia przyszłej mamy i jej dziecka. Jakie prace są wzbronione kobietom w ciąży?

Zalicza się do nich m.in.:

• prace w pozycji wymuszonej;
• prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej;
• prace w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C;
• prace w hałasie i drganiach o wartościach podanych w treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią
• prace w narażeniu na wymienione w rozporządzeniu substancje chemiczne niezależnie od ich stężenia w środowisku pracy, prace w wymuszonym rytmie pracy.
• prace w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, określonych w odrębnych przepisach;

Praca dla kobiet w ciąży nie może stanowić nawet najmniejszego zagrożenia dla zdrowia ciężarnej i jej dziecka. Dlatego, jeżeli pracodawca nie ma możliwości dostosowania warunków w zakładzie do jej potrzeb, konieczne będzie zwolnienie jej z obowiązku świadczenia pracy.

Zastanawiając się nad kontynuacją pracy w ciąży, warto zachować rozsądek. Warto omówić przeciwskazania z lekarzem i postarać się jak najszerzej objaśnić mu swoje warunki pracy. Kolejnym krokiem będzie rozmowa z pracodawcą o możliwościach, jakie macie. Większość firm stara się wspierać ciężarne w pracy, jak i pomagać im po powrocie na dawne stanowisko.

 

 

 

 

 

 

Umowa o pracę a ciąża

Kiedy pracownica dowiaduje się, że jest w ciąży, a zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę na czas określony, ma wiele wątpliwości. Kobieta spodziewająca się dziecka jest jednak chroniona przepisami Kodeksu pracy, w związku z czym pracodawca musi ją traktować w sposób szczególny, zgodnie z przyjętym prawem.

Koniec umowy w trakcie ciąży

Pracownica, która w trakcie ciąży zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę na czas określony, powinna być traktowana w wyjątkowy sposób. Pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć takiej osobie stosunku pracy, a w przypadku gdy umowa kończy się przed terminem planowanego rozwiązania ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Sytuacja taka ma miejsce w dwóch przypadkach:

– kiedy pracownica jest zatrudniona na czas określony,

– kiedy pracownica jest zatrudniona na okres próbny dłuższy niż 1 miesiąc, pod warunkiem że rozwiązanie umowy miałoby miejsce po 3. miesiącu trwania ciąży.

Umowa w takim przypadku przedłuża się z mocy prawa, a pracodawca nie musi dokonywać jakichkolwiek czynności prawnych. Tak przedłużona umowa rozwiązuje się z dniem urodzenia dziecka.

Z omówionego wyżej prawa nie mogą niestety skorzystać pracownice, które są zatrudnione na podstawie:

– umowy na okres próbny poniżej jednego miesiąca,

– umowy o pracę w celu zastępstwa innego pracownika, w czasie jego nieobecności.

Umowa o pracę w czasie ciąży może także wygasnąć:

– z dniem śmierci pracownicy,

– z dniem śmierci pracodawcy (gdy nie doszło do przejęcia zakładu pracy),

– z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika.

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży pracowniczki, a także w okresie jej urlopu macierzyńskiego.

 

Kodeks pracy przewiduje jednak sytuacje, kiedy pracodawca ma prawo zwolnić kobietę w ciąży.

– Kiedy firma ogłasza upadłość lub likwidację. W tej sytuacji nie ma znaczenia, na podstawie jakiej umowy zatrudniona jest pracownica i czy aktualnie jest w ciąży.

– Kiedy pracownica dopuściła się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych lub popełniła w czasie trwania umowy o pracę przestępstwo, które uniemożliwiło dalsze jej zatrudnianie na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;

– Utraciła uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (ze swojej winy). W tym przypadku na zwolnienie pracownicy muszą jednak wyrazić zgodę związki zawodowe, o ile takie funkcjonują w firmie, a pracownica do nich należała. Dopuszczalne jest rozwiązanie umowy z kobietą w ciąży za porozumieniem stron. Jest to częsta alternatywa dla zwolnienia dyscyplinarnego.

 

Wypowiedzenie umowy o pracę, a nieświadomość ciąży

W sytuacji kiedy pracodawca wręczył pracownicy wypowiedzenie umowy o pracę,  pracownica przyjęła je, a po jakimś czasie okazało się, że jest ona w ciąży, o której nie wiedziała, podpisując dokument. To jeśli w dniu rozwiązania umowy pracownica była w ciąży powyżej 3. miesiąca, pracodawca, po otrzymaniu zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego ciążę pracownicy ma obowiązek przywrócić ją pracy.

Podobna sytuacja ma miejsce, w przypadku gdy to sama pracownica składa wypowiedzenie w miejscu pracy, nie wiedząc o tym, że jest w ciąży. Wówczas należy złożyć do pracodawcy pisemne oświadczenie o odstąpieniu od wypowiedzenia, uzasadniając to ciążą oraz dołączając zaświadczenie lekarskie.