Zasady podejmowania pracy przez cudzoziemców w Polsce

Zasady podejmowania pracy przez cudzoziemców w Polsce

Cudzoziemiec może legalnie pracować w Polsce, jeżeli zostanie spełnionych kilka warunków. Przede wszystkim:

–  jego pobyt w Polsce musi być legalny (np. na podstawie karty pobytu, wizy);

– musi być uprawnionym do wykonywania pracy w Polsce (np. na podstawie zezwolenia na pracę).

Należy przy tym podkreślić, że wykonywanie pracy w Polsce będzie legalne tylko w przypadku, gdy pobyt cudzoziemca jest legalny. W przypadku utraty prawa do legalnego pobytu przez cudzoziemca lub utraty prawa do wykonywania pracy będzie to oznaczać brak możliwości wykonywania legalnie pracy w Polsce.

 

Możliwość podjęcia pracy na podstawie Specustawy – przesłanki dot. pobytu (obowiązujące od 23.03.2022 r.):

Cudzoziemiec którego pobyt uznaje się za legalny na podstawie artykułu 2 ust. 1 Specustawy,            który stanowi, że jeżeli obywatel Ukrainy wjechał legalnie na terytorium RP w okresie                   od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w przepisach wydanych na podstawie ust. 3          i deklaruje zamiar pozostania na terytorium RP, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r. lub cudzoziemiec który jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium RP (np. wizy, ruchu bezwizowego).

– Dla osób objętych specustawą wprowadzono uproszczoną procedurę zatrudnienia – wystarczające jest w tym zakresie powiadomienie urzędu pracy w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy.

– Określone kategorie osób kwalifikujące się do ochrony tymczasowej, ale które nie zostały objęte powyższą regulacją mają prawo do pobytu i pracy w Polsce przez 12 miesięcy bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę lub rejestrowania oświadczenia lub powiadomienia Powiatowego Urzędu Pracy.

– Dla osób, które nie zostały objęte specustawą ani ochroną tymczasową, a  które złożyły wniosek o objęcie ochroną międzynarodową, praca w Polsce nie będzie dozwolona w trakcie pierwszych 6 miesięcy trwania tej procedury.

 

Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy dla cudzoziemca w Polsce  
rejestrowane przez Powiatowe Urzędy Pracy (uproszczona procedura m.in. dla obywateli Ukrainy).

Obywatele 6 państw – Ukrainy, Rosji, Białorusi, Gruzji, Armenii, Mołdawii, korzystają z ułatwionego dostępu do polskiego rynku pracy, na podstawie tzw. oświadczenia.

Obecnie przez okres 24 miesięcy obywatele wyżej wymienionych państw mogą wykonywać pracę bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę pod warunkiem posiadania pisemnego oświadczenia podmiotu powierzającego wykonywanie pracy zarejestrowanego we właściwym powiatowym urzędzie pracy i pisemnej umowy.

Okres oczekiwania na wpis oświadczenia do ewidencji wynosi mniej więcej 7 dni roboczych.

Pracodawca ma obowiązek poinformowania powiatowego urzędu pracy o podjęciu przez cudzoziemca pracy lub niepodjęciu pracy w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia wskazanej w oświadczeniu.

Należy zaznaczyć, że większość powiatowych urzędów pracy wymaga złożenia oświadczenia w formie elektronicznej i nie przyjmuje wniosków w formie papierowej.

 

Zezwolenia na pracę – typy

A – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

B – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę polegającą na pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji albo prowadzeniu spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej jako komplementariusz, albo w związku z udzieleniem mu prokury przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;

C – dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.), z pracodawcą zagranicznym;

D – dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa);

E – dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w zezwoleniach typu B, C, D.

Zezwolenie typu A – jest najczęściej wydawanym typem zezwoleń. Przed wystąpieniem                    o zezwolenie typu A należy ustalić, czy istnieje konieczność uzyskania tzw. informacji starosty o lokalnym rynku pracy („testu rynku pracy”). Informacja starosty może być wymagana również w przypadku wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.

Zezwolenie typu S umożliwia zatrudnienie cudzoziemca do pracy w wybranych sektorach gospodarki (uznanych za sezonowe, np. turystyka). Wniosek o wydanie zezwolenia na pracę sezonową składa się w powiatowym urzędzie pracy, właściwym ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy.

– Okres oczekiwania: około 1 – 3 miesięcy

– Pracodawca, który zamierza zatrudnić cudzoziemca, jest stroną postępowania o udzielenie zezwolenia na pracę i to on składa wniosek o jego wydanie.

– Możliwe jest złożenie wniosku drogą elektroniczną.

– W przypadku cudzoziemca, który ma wykonywać pracę w zawodzie regulowanym, poza uzyskaniem zezwolenia na pracę musi spełnić dodatkowe wymogi, od których zależy możliwość wykonywania zawodu regulowanego lub działalności.

 

Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (tzw. jednolite) – wydawane przez Urzędy Wojewódzkie

– Uzyskanie tego zezwolenia wymaga osobistego stawiennictwa cudzoziemca celem złożenia odcisków linii papilarnych w urzędzie wojewódzkim.

– Okres oczekiwania: około 6 – 12 miesięcy.

– Właściwy urząd: Urząd Wojewódzki właściwy dla miejsca zamieszkania cudzoziemca w Polsce.

– W przeciwieństwie do zezwolenia na pracę, w przypadku zezwolenia jednolitego to cudzoziemiec jest stroną postępowania o udzielenie zezwolenia na pracę i to on składa wniosek o jego wydanie. Korespondencja urzędowa jest kierowana bezpośrednio do cudzoziemca, na jego adres do doręczeń podany w formularzu wniosku.

W zezwoleniu jednolitym tak jak i w zezwoleniu na pracę określa się pracodawcę i stanowisko.

Istnieją zezwolenia na pobyt czasowy umożliwiające pracę bez zezwolenia, takie jak zezwolenia na pobyt czasowy dla członka rodziny (małżonka) obywatela RP lub też posiadanie statusu absolwenta uczelni i praca bez zezwolenia.

 

 

Rozwiązania szczególne – praca na podstawie tzw. „SPECUSTAWY”

W ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583), przewidziano szczególne uprawnienia na rzecz obywateli Ukrainy, którzy legalnie przebywają na terytorium Polski, w zakresie prawa do wykonywania pracy w Polsce.

Uprawnienie to dotyczy zarówno obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski od dnia 24 lutego 2022 r. i ich pobyt jest legalny na mocy specustawy, jak i obywateli Ukrainy przebywających legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na innej podstawie (np. wizy, ruchu bezwizowego).

Pracodawca zobowiązany jest powiadomić Powiatowy Urząd Pracy w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez cudzoziemca. Powiadomienie jest przesyłane do urzędu właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy.

Powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy należy dokonać drogą elektroniczną (przez portal www.praca.gov.pl), a zgłoszenie obejmować musi następujące dane:

– informacje o podmiocie powierzającym wykonanie pracy – pracodawcy,

– podstawowe dane cudzoziemca,

– rodzaj umowy,

– stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy,

– miejsce wykonywanej pracy.

Niedopełnienie warunku zgłoszenia oznacza brak możliwości wykonywania pracy bez zezwolenia na pracę.

Zgodnie z przepisem art. 39 Specustawy, również w przypadku udzielenia obywatelowi Ukrainy zezwolenia na pobyt czasowy na podstawie niniejszej specustawy, jego praca będzie legalna bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Inne możliwości podjęcia pracy bez zezwolenia

W niektórych przypadkach możliwe będzie również podjęcie pracy bez konieczności uzyskania oświadczenia lub zezwolenia, na zasadach ogólnych.

Zezwolenie na pracę w Polsce nie jest wymagane między innymi gdy cudzoziemiec: posiada status obywatela UE/EOG/Szwajcarii lub członka jego rodziny (małżonka a także pozostającego na utrzymaniu wstępnego i zstępnego lub jego małżonka w wieku do 21 lat lub pozostającego na jego utrzymaniu),

– jest osobą określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. – np. gdy cudzoziemiec jest absolwentem polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach,

– posiada prawo do stałego pobytu na podstawie zezwolenia na pobyt stały wydane w Polsce lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE,

– posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej,

– jest małżonkiem obywatela polskiego, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego,

– posiada określone zezwolenia pobytowe np. zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną, w celu kształcenia się na studniach ale dotyczy to tylko studiów stacjonarnych lub  doktoranckich,

– posiada ważną Kartę Polaka,

– posiada ważną wizę z adnotacją „Poland. Business Harbour”.

 

Pozostałe wyjątki uregulowane są między innymi w:

– ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art.87)

– rozporządzeniu wykonawczym Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U.2018.2273).

 

Informacje dla podmiotów zatrudniających obywateli Ukrainy  (obowiązki pracodawcy)

Przede wszystkim należy potwierdzić obywatelstwo cudzoziemca, zweryfikować czy posiada wydane zezwolenia w Polsce lub innym kraju Unii Europejskiej oraz określić, czy spełnia warunki pozwalające na pracę bez zezwolenia.

Przed powierzeniem pracy, obowiązkiem pracodawcy jest sprawdzenie czy cudzoziemiec posiada ważny dokument uprawniający do pobytu w Polsce, zrobienie kopii tego dokumentu i przechowywanie go przez cały okres zatrudniania cudzoziemca (dokumentem uprawniającym do pobytu na terytorium Polski może być zezwolenie na pobyt lub ważna wiza).

Należy upewnić się, że z tytułem pobytowym cudzoziemca może wiązać się uprawnienie do podejmowania pracy na terytorium RP (typ wizy – np. wiza turystyczna).

Uzyskać odpowiednie zezwolenie, zarejestrować oświadczenie, lub dokonać powiadomienia Urzędu Pracy.

Pracodawca zobowiązany jest podpisać umowę z cudzoziemcem (umowa w formie pisemnej) oraz przedstawić cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenie na język zrozumiały dla cudzoziemca. Przetłumaczyć należy również inne dokumenty takie jak np. dotyczące BHP lub też regulamin wynagradzania.

W umowie z cudzoziemcem trzeba uwzględnić warunki pracy zawarte w oświadczeniu, zezwoleniu na pracę lub też zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę.

Cudzoziemiec powinien otrzymać od pracodawcy jeden egzemplarz zezwolenia na pracę, którego to zezwolenie dotyczy.

Podmiot powierzający wykonywanie pracy powinien informować cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z legalizacją jego zatrudnienia.

Pamiętać należy o takim samym jak dla każdego innego zatrudnionego obowiązku podatkowym (rozliczanie zaliczek na podatek dochodowy) i ubezpieczeniowym (ZUS), wymogu minimalnego wynagrodzenia, a także w zakresie obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy.

 

Wynagrodzenie cudzoziemca

Wysokość miesięcznego wynagrodzenia, nie może być niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2022 roku jest to kwota 3010,00 zł brutto).

Wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem nie może być niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.

Umowa o pracę 

– stosujemy przepisy kodeksu pracy (typy umów, czas trwania umowy, wypowiedzenia);

– przepisy nie wskazują okresu, na jaki należy podpisać umowę o pracę z cudzoziemcem;

– okres trwania umowy może być dłuższy niż oświadczenie lub zezwolenie na pracę.

 

Kontakt

With support from the European Union

Projekt jest realizowany dzięki wsparciu ze środków Komisji Europejskiej w ramach projektu “Trade Unions for a Fair Recovery: Strengthening the role of trade unions in mitigating the impact of the COVID-19 crisis” ETUC Project 2021-11

Skip to content